Zbulim i tmerrshëm në Gjeorgji: a përdori qeveria armë kimike kundër protestuesve?

Sipas një hulumtimi të kryer nga një ekip i BBC-së, autoritetet gjeorgjiane përdorën një agjent kimik nga Lufta e Parë Botërore gjatë protestave në kryeqytetin Tbilis vitin e kaluar për të shtypur demonstruesit.

Sipas dëshmitarëve okularë, përfshirë vetë protestuesit, uji nga topat e ujit të përdorur gjatë protestave të dhunshme shkaktoi efekte jashtëzakonisht të dhimbshme dhe afatgjata në lëkurë, duke shkaktuar simptoma të tilla si vështirësi në frymëmarrje, kollë dhe të vjella.

Protestat filluan më 28 nëntor 2024, kur qeveria gjeorgjiane pezulloi papritur negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, duke shkaktuar zemërim midis qytetarëve. Gjatë demonstratave, policia gjeorgjiane përdori një sërë masash për të shpërndarë tubimet, duke përfshirë topa uji, sprej me piper dhe gaz CS. Megjithatë, sipas raporteve nga disa ekspertë mjekësorë dhe gazetarë, prova kryesore e përdorimit të një agjenti kimik tregon një substancë të përdorur gjatë Luftës së Parë Botërore, cianur bromobenzil, i njohur si kamit.

Dr. Konstantine Chakhunashvili, një pediatër që mori pjesë në protesta, ishte një nga shumë të ekspozuar ndaj agjentit kimik. Ai tha se efektet ishin jashtëzakonisht të dhimbshme dhe se nuk ishte në gjendje ta lante irritimin nga lëkura e tij, edhe pasi provoi zgjidhje të veçanta. Dr. Chakhunashvili, për të mbledhur informacione të mëtejshme, postoi një anketë në mediat sociale, të cilës iu përgjigjën pothuajse 350 persona, gjysma e të cilëve raportuan se kishin përjetuar simptoma afatgjata, duke përfshirë dhimbje koke, lodhje dhe vështirësi në frymëmarrje, që zgjatën deri në 30 ditë.

Ekipi i BBC-së hetoi pretendimet dhe kontaktoi ish-zyrtarë të lartë në policinë gjeorgjiane, të cilët konfirmuan se topat e ujit, të paktën deri në vitin 2022, ishin të mbushur me një agjent kimik që shkaktonte reaksione të rënda. Ish-kreu i armëve në policinë speciale gjeorgjiane, Lasha Shergelashvili, tha se në vitin 2009 ai testoi të njëjtin agjent kimik, i cili shkaktoi acarim të padurueshëm dhe efekte të qëndrueshme që nuk zhdukeshin pas përdorimit të tretësirave të zakonshme të pastrimit.

Hulumtuesit, me ndihmën e ekspertëve kimikë, arritën të identifikonin një nga kimikatet, “UN1710”, si trikloroetilen (TCE), i cili përdoret si tretës, ndërsa agjenti tjetër kimik, “UN3439”, ka të ngjarë të ishte cianur bromobenzil, i cili u përdor si armë kimike gjatë Luftës së Parë Botërore. Profesori Christopher Holstege, një ekspert i armëve kimike, u pajtua se u përdor në protestat në Gjeorgji për shkak të efekteve të tij afatgjata.

Ky përdorim i një agjenti kimik të vjetëruar, por shumë të fuqishëm, ngre pyetje serioze në lidhje me ligjshmërinë dhe etikën e veprimeve të tilla. Sipas ligjit ndërkombëtar, përdorimi i agjentëve kimikë për kontrollin e turmave lejohet vetëm nëse ato kanë efekte afatshkurtra, dhe efektet e përshkruara nga protestuesit në Gjeorgji shkojnë përtej asaj që do të konsiderohej e pranueshme sipas ligjit të të drejtave të njeriut.

Ndërsa autoritetet gjeorgjiane mohojnë çdo shkelje dhe pretendojnë se kanë vepruar në përputhje me ligjin, ekspertët ndërkombëtarë dhe organizatat e të drejtave të njeriut po bëjnë thirrje për një hetim urgjent mbi përdorimin e kimikateve potencialisht vdekjeprurëse gjatë protestave. Sipas Alice Edwards, raportueses speciale të OKB-së për torturën, kjo sjellje mund të trajtohet si një eksperiment me armë kimike, gjë që do të përbënte një shkelje të rëndë të të drejtave të njeriut. /tesheshi.com/